เก็บตกจากวชิรวิทย์ | พลิกปมข่าว ตอน “ทางเลือกวัคซีน ทางรอดคนไทย”

ยอดผู้เสียชีวิตจากโควิด-19 วันนี้ ทำสถิติใหม่อีกครั้งที่ 312 คน นั่นหมายความว่า ทุก 1 ชั่วโมงจะมีคนเสียชีวิต 13 คน ตัวเลขคนเสียชีวิตที่เพิ่มขึ้น คือการสูญเสียคนรักของใครบางคน ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่าหากฉีดวัคซีนได้เร็วกว่านี้ คงไม่มีผู้เสียชีวิตมากขนาดนี้ 

ข้อมูล ณ 17 ส.ค. ผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไปได้ฉีดวัคซีนเข็มแรก 3.8 ล้านคน ส่วนกลุ่ม7 โรคเสี่ยง ฉีดวัคซีนเข็มแรก 2.03 ล้านคน รวมเกือบ 6 ล้านคน ขณะที่เป้าหมายฉีดวัคซีนคนกลุ่มนี้เดิมอยู่ที่ 16 ล้านคน ซึ่งยังไปไม่ถึง 50% นี่ยังไม่นับรวมหญิงตั้งครรภ์ ซึ่งฉีดวัคซีนเข็มแรกไปประมาณ 1 หมื่น 1พันคน

เดิมแผนการฉีดวัคซีนตั้งเป้าฉีดกลุ่มผู้สูงอายุและ 7 โรคเสี่ยงก่อนเป็นกลุ่มแรกให้ครบ 16 ล้านคนในสิ้นเดือนกรกฎาคม แต่หลังจากการเปลี่ยนแผนจัดสรรวัคซีนตามโควต้าหน่วยงานนำไปฉีดเแบบปูพรม นับเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้คนไทยเสียชีวิตวันละเฉลี่ย 200 คน 

โดยในรอบ 7 วัน ตั้งแต่วันที่ 12 สิงหาคม จนถึงวันนี้ 18 สิงหาคม ในจำนวนผู้เสียชีวิต 80-90% เป็นกลุ่มผู้สูงอายุและ 7 โรคเสี่ยง มีผู้เสียชีวิต รวม 1,494 คนในจำนวนนี้ เป็นผู้สูงอายุ และกลุ่ม 7 โรคเสี่ยงงถึง 1,308 คน 

และอีกประเด็นสำคัญการจัดการวัคซีนที่มีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะแอสตราเซเนกาที่ผลิตในไทยแต่สามารถส่งมอบได้เพียง 5 ล้านโดสจากที่รัฐบาลเคยระบุในแผนว่าจะได้เดือนละ 10 ล้านโดส นำมาสู่ปัญหาการขาดแคลนวัคซีนในจุดฉีดวัคซีนต่างๆ 

ขณะเดียวกัน ไวรัสกลายพันธุ์ก็ทำให้ในกระทรวงสาธารณสุขต้องปรับสูตรวัคซีนเป็นแบบผสม ซิโนแวค - แอสตราเซเนกา จึงต้องสั่งวัคซีนแวคมาเพิ่มอีก12 ล้านโดส ท่ามกลางกระแสวิพากย์วิจารณ์ประสิทธิภาพของวัคซีนเชื้อตายที่ไม่ควรสั่งซื้อเพิ่ม

เมื่อรวบรวมตัวเลขในแผนการจัดหาวัคซีนล่าสุด เดือนสิงหาคม ปริมาณการจัดการวัคซีนซิโนแวคอยู่ที่ 30.1 ล้านโดส แอสตราเซเนกา 61 ล้านโดส ทยอยเข้ามาเดือนละ 5 ล้านโดสและอยู่ระหว่างเจรจาให้ส่งมอบมากกว่านี้ ขณะที่ไฟเซอร์ วัคซีน mRNA ปริมาณจัดหาล่าสุดที่ผ่านมติคณะรัฐมนตรี คือ 30 ล้านโดสส่งมอบปลายปี 2564 ด้วยหวังจะเป็นวัคซีนบูสเตอร์เข็ม 3 

ในขณะที่ภาพรวมของวัคซีนทั้งหมด ที่รับการส่งมอบแล้ว และได้รับบริจาคจนถึงวันนี้มีจำนวน 33.1 โดส ขณะที่ ฉีดวัคซีนไปแล้ว ยอดสะสมทั้งหมด ณ วันที่17 สิงหาคม 24.61 ล้านโดส จึงมีวัคซีนเหลือให้ฉีดอีก 12.46 ล้านโดส ทั้งนี้ศักยภาพการฉีดวัคซีนต่อวัน เฉลี่ยอยู่ที่ 400,000 โดส นั่นหมายความว่ามีวัคซีนให้ฉีดได้อีก 31 วัน 

โดย เดือน ก.ย.และ ต.ค.นี้ นพ.วิชช์ เกษมทรัพย์ ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ระบุว่า จะเป็นช่วงที่คนที่เคยได้วัคซีน แอสตราเซเนกา เข็มแรก หลายล้านคน มีกำหนดจะได้เข็มสองรวมถึงคนที่ได้วัคซีนไขว้ยี่ห้อ เมื่อฉีดวัคซีนซิโนแวค เป็นเข็มแรก และอีก 3 สัปดาห์ ให้มาฉีดวัคซีนแอสตราเซเนกา เป็นเข็มสอง ทำให้การจัดหาวัคซีน ให้เพียงพอจะเป็นระเบิดเวลาลูกใหญ่ 

หากต้องการลดยอดผู้เสียชีวิตในกลุ่มนี้ลงไปราวครึ่งหนึ่ง จะต้องฉีดวัคซีนเพิ่มขึ้นกว่า 5 ล้านคนในช่วงเดือน ก.ย.และ ต.ค.นี้ หากทำได้จะช่วยรักษาชีวิตคนไทยได้ถึง 2,000 คนต่อเดือน นพ.วิชช์ จึงเสนอให้รัฐบาลใช้อำนาจตามพ.ร.บ.ความมั่นคงวัคซีนเพื่อกำหนดสัดส่วนการส่งออกแอสตราเซเนกา ของบริษัทสยามไปโอไซเอนซ์ เพียงเดือนละ 35% ให้มีวัคซีนเหลือพอใช้ในประเทศ 

ขณะที่ สฤณี อาชวานันทกุล นักวิชาการอิสระด้านเศรษฐศาสตร์ มองว่า รัฐบาลควรใช้การทูตวัคซีน ขอวัคซีนบริจาคจากประเทศที่มีวัคซีนเหลือให้ได้มากที่สุดเพื่อเพิ่มปริมาณวัคซีนในระยะสั้น แต่การจัดหาวัคซีนต้องวางแผนระยะยาวเพราะการจองซื้อต้องเผื่อเวลา และรองรับการกลายพันธุ์ด้วย 

แม้ขณะนี้เราจะมีความคืบหน้าการวิจัยและพัฒนาวัคซีนภายในประเทศโดยฝีมือคนไทยอย่างน้อย ๆ จาก 4 ราย และคาดว่าจะนำมาใช้ได้จริงกลางปีหน้าแต่ต้องย้ำว่า การจัดหาวัคซีนอยู่บนความเสี่ยงและบนความรับผิดชอบต่อสุขภาพและชีวิตของคนไทย จะหวังพึ่งทางใดทางหนึ่งไม่ได้ รัฐจึงจำเป็นต้องมีแผนวัคซีนล่วงหน้า เพื่อลดจำนวนตัวเลขผู้เสียชีวิตลงให้ได้