เก็บตกจากวชิรวิทย์ | "น้ำพางโมเดล" ​เปลี่ยนภูเขาหัวโล้น​ เป็นพื้นที่สีเขียว​ 1.4 หมื่นไร่​ปี​ 2575

5​ ปีที่ผ่านมา​ ความพยายามในการแก้ไขปัญหาภูเขาหัวโล้น​ จ.​น่าน​ หลายแห่งมีความคืบหน้าไปมากหลังจากที่เริ่ม ให้ชาวบ้านปรับเปลี่ยนการปลูกพืชเชิงเดี่ยวมาปลูกพืชไม้ผลไม้ยืนต้นผสมผสาน ก็ทำให้พื้นที่สีเขียวมีเพิ่มมากขึ้น​ แต่ก็ต้องยอมรับว่า ยังมีมากกว่าครึ่งหนึ่งที่ยังเป็นไร่ข้าวโพดอยู่ซึ่งยังคงต้องใช้เวลาในการเปลี่ยนผ่าน

ที่ตำบลน้ำพาง อำเภอแม่จริม จังหวัดน่าน ชาวบ้านที่นั่น พยายามแก้ไขปัญหาภูเขาหัวโล้นด้วยการจัดการตัวเอง เรียกว่า "น้ำพางโมเดล" 

ชมคลิป

3 ปีแล้วที่แปลงข้าวโพด​เลี้ยง​สัตว์​ ถูกแทนที่ด้วยต้นมะม่วงหิมพานต์​ ช่วยเปลี่ยนพื้นที่ทำกินบางส่วน​ ของนายชิน​ เขื่อนจักร์​ ชาวบ้าน​ ต.น้ำพาง​ จ.น่าน​ จากภูเขาหัวโล้นให้กลายพื้นที่สีเขียวอีกครั้ง​ 

นอกจากไม้ผลยังมีพืชผักสวนครัว ที่เก็บกินเอง และขายได้อีกส่วนหนึ่ง หลังเริ่มลดการปลูกพืชเชิงเดี่ยว​ บนพื้นที่ 11 ไร่ อย่างค่อยเป็นค่อยไปปีละ 20% ก็เริ่มเห็นรายได้ที่มากกว่า

การปรับตัวของชาวบ้านกลุ่มนี้​ เกิดจากแรงกดดันจากนโยบายทวงคืนผืนป่า​ ของ​ คสช.​ เมื่อปี 2557 เพราะสภาพที่ทำกิน ไม่มีเอกสารสิทธิ์อยู่ในพื้นที่ป่าสงวน มีลักษณะเป็นพื้นที่ลุ่ม​ชั้น 1 และ 2 บนพื้นที่ลาดชัน

ในตำบลเดียวกันที่​ ดินทำกินของชาวบ้านทั้งหมด ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ อยู่ในพื้นที่ที่ถูกประกาศแบ่งลำดับพื้นที่ลุ่มน้ำ​ในภายหลัง​ ​แต่ทำเกษตรเชิงเดี่ยวมานานแล้ว

การแก้ปัญหา​ ด้วยนโยบายทวงคืนผืนป่า มีแต่จะสร้างความขัดแย้ง​ ความพยายามเปลี่ยนภูเขาหัวโล้นให้กลับมามีพื้นที่สีเขียวด้วยการปลูกไม้ผลทดแทนพืชเชิงเดี่ยว​ จึงเป็นที่มาของน้ำพางโมเดล ที่พยายามสะท้อนให้เห็นว่าการจัดการ​ ร่วมกัน​ สามารถฟื้นฟูป่าต้นน้ำได้อย่างสมดุล เดินคู่ไปทั้งการอนุรักษ์และสิทธิชุมชน

ปัจจุบันมีชาวบ้านจำนวน 285 ราย ที่เข้าร่วมสมาชิกน้ำพางโมเดล​ จากชาวบ้านในตำบลทั้งหมดกว่า 5,000 คน​ 

ในปี 2565 จะสามารถเพิ่มพื้นที่สีเขียวในแปลงสมาชิกได้ 4,253 ไร่ หลังจากนั้นมีเป้าหมายเพิ่มพื้นที่สีเขียวในตำบลน้ำพางให้ได้ปีละ 1,000 ไร่นั่นหมายความว่าในปี 2575 ตำบลน้ำพางพื้นที่สีเขียวเพิ่มขึ้น 14, 000​ ไร่รวมไม่น้อยกว่า 96 %ของพื้นที่.